Handboek Katholieke Medische Ethiek - Hoofdstuk V

on-line editie vanaf 2019 onder redactie van dr. W.J. kardinaal Eijk, dr. L.J.M. Hendriks en prof.dr. F.J. van Ittersum

Ⓒ Katholieke Stichting Medische Ethiek 2019 - 2024

V.3.1 Doping en body building

F.J van Ittersum

Doping betreft het toedienen van geneesmiddelen aan gezonde mensen, meestal sporters, met het doel hun sportprestaties te verbeteren. Het zijn onder andere middelen die de spiermassa doen toenemen (anabole steroïden), het zuurstoftransport verhogen (erythropoietine-analoga of ‘EPO’) of middelen die de ademhaling faciliteren (beta-2-sympaticomimetica). EPO is primair ontwikkeld als medische behandeling voor chronische bloedarmoede als gevolg van nierinsufficiëntie. Er wordt gebruik gemaakt van recombinant EPO, d.w.z. EPO dat is geproduceerd door niet-menselijke cellen waarin het menselijke EPO-gen ingebracht is. Toen recombinant-EPO in ruime hoeveelheden ter beschikking kwam, is het ook in gebruik genomen bij patiënten met kanker die na chemotherapie een onderdrukt beenmerg hebben: bij hen wordt gepoogd met EPO de aanmaak van rode bloedcellen door het beenmerg te stimuleren. EPO wordt ook gebuikt door sporters als een dopingmiddel: het verhoogt ook bij sporters de aanmaak van rode bloedcellen en daarmee de zuurstoftransportcapaciteit van het bloed, waardoor mogelijk het uithoudingsvermogen toeneemt, al is hier niet veel gedegen onderzoek naar gedaan. [1K.V. Trinh, D. Diep, K.J.Q. Chen, L. Huang and O. Gulenko. Effect of erythropoietin on athletic performance: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open Sport Exerc Med. 20200428 ed., 2020, 6, 1, e000716, https://doi.org/10.1136/bmjsem-2019-000716.] Hoe wij verbreid het gebruik van EPO en andere vormen van doping in de wielersport is geweest, blijkt als Lance Armstrong in 2013 in een interview met Oprah Winfrey opbiecht dat hij in alle gewonnen Tours de Frances doping heeft gebruikt in de vorm van EPO, testosteron en bloedtransfusies.

Bèta-2-sympaticomimetica zijn ontwikkeld voor patiënten met chronisch obstructief longlijden: ze zorgen voor relaxatie van gladde spiercellen in de bronchiën van de longen, waardoor de verstoorde ademhaling verbetert. Bij gezonde mensen bewerkstelligen deze middelen een soort enhancement die met training alleen niet of minder gemakkelijk te bereiken is.

Doping is niet zondermeer onschadelijk voor het lichaam. De acute schadelijke effecten worden meestal bewaakt door de begeleidende sportartsen. Over de langetermijneffecten is weinig bekend. Bij patiënten met nierinsufficiëntie is wel bekend dat het verhogen van het hemoglobinegehalte van het bloed met behulp van EPO tot normale of boven-normale waarden de morbiditeit en mortaliteit doet toenemen [2A.K. Singh, L. Szczech, K.L. Tang, H. Barnhart, S. Sapp, M. Wolfson, D. Reddan and C. Investigators. Correction of anemia with epoetin alfa in chronic kidney disease. N Engl J Med, 2006, 355, 20, 2085-2098, https://doi.org/10.1056/NEJMoa065485.]: het is aannemelijk dat de hemoglobineverhogingen die in de wielersport met EPO worden bereikt op de lange termijn ook niet zonder lichamelijke gevolgen bij de sporters zullen blijven, al zijn er geen resultaten van studies naar deze vraag gepubliceerd.

image_pdfimage_print